'Naar favoriete muziek luisteren stimuleert het brein van cva-patiënten'

Cva-patiënten 1 tot 2 uur per dag muziek laten luisteren ter bevordering van het herstel van hun ziekte. Dat is wat Anita van Meijel regelde binnen haar vervolgopleiding complementaire zorg.

Anita is werkzaam als senior neurologie- en complementaire zorgverpleegkundige op de afdeling neurologie van het Elkerliek ziekenhuis in Helmond.

Hoe kwam je op het idee?

‘Vorig jaar vertelde hoogleraar Erik Scherder op een congres heel inspirerend over het stimulerende effect van muziek op het brein. Geheugen, taalontwikkeling en motoriek hebben allemaal baat bij het luisteren van muziek. Voor mijn kwaliteitsopdracht van de vervolgopleiding complementaire zorg ben ik me er verder in gaan verdiepen.’

Wat zei Scherder over de invloed van muziek?

‘Muziek komt in alle uithoeken van je brein terecht. Vooral je lievelingsmuziek heeft dat effect. Dan gaan ook je herinneringen, je emoties meedoen en dus wordt je stemming vaak wat beter. De muziek stimuleert ook dat je gaat bewegen. Dus je ziet wel mensen in bed die dan op de maat tikken met de handen, of met het hoofd een beetje bewegen. Mensen met afasie kunnen soms wel woorden zingen en dat is erg mooi.’

Hoe heb je dit project praktisch aangepakt?

‘Ik heb mijn directe collega’s geïnterviewd, maar ook fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten, en neurologen. Daaruit bleek dat iedereen het wel zag zitten om met muziek verder te gaan. Dus draagvlak was er wel, daarna ging het om de praktische aanpak.’ Overdag hebben de mensen best een druk programma met onderzoeken en behandelingen. ‘s Avonds na het bezoekuur, dat is bij ons om 20 uur afgelopen, is het rustig op de afdeling en dan komen patiënten vaak tot rust. Dus dan bieden we ze de mogelijkheid om die muziek te luisteren.’

Wat voor soort muziek wordt er meestal afgespeeld?

‘Vooral favoriete muziek die patiënten luisterden toen ze 15 tot 25 jaar waren. Het idee is in het begin easy listening muziek te kiezen. Dat kan ook heavy metal zijn, maar dan de iets rustigere varianten. Wij stimuleren iedereen om zelf een telefoon of tablet mee te nemen en daarop Spotify te installeren en daarop een eigen playlist te maken. Als patiënten dat niet zelf kunnen, dan vragen we de familie en de mantelzorgers en die zijn vaak blij dat ze iets kunnen doen voor de patiënt.’

Is er wetenschappelijk bewijs voor het effect van muziek?

‘Jazeker. Uit allerlei onderzoeken blijkt dat wanneer je gedurende minstens twee maanden iedere dag circa 2 uur je favoriete muziek luistert, patiënten minder vermoeidheid zijn. Ook hebben ze minder kans op een delier, raken minder verward, en blijven beter bij de tijd. De stemming is vaak al beter, want één op de drie mensen krijgt na een cva een depressie.’

Hoe wordt de inzet van muziek in de praktijk geborgd?

‘In alle verpleegplannen is het ingebed, en er zijn protocollen geschreven. Het wordt dagelijks gerapporteerd en is geïntegreerd in het rapportagesysteem. Zo kan iedereen op de afdeling ermee werken. Ook volgden we de Mubetter training van muziekgeluk.nl training , over nut, noodzaak en het begeleiden van muziek voor cva-patiënten.’

Wat zijn de reacties van patiënten op het luisteren naar muziek als onderdeel van hun herstel?

‘Je ziet mensen wel een beetje opfleuren. Gisteravond verpleegde ik bijvoorbeeld een kwetsbare cva-patiënt die nog weinig kan. Maar als je dan zegt van zou u misschien muziek willen luisteren, en als je ziet dat meneer geniet als hij naar die muziek luistert, ja, dat is erg mooi om te zien. Eigenlijk staan bijna alle patiënten er voor open. We zien positieve effecten op vermoeidheid, verwardheid en stemming bij cva-patiënten. Het wordt nu ook overwogen voor implementatie op andere afdelingen en bij verschillende soorten patiënten.’

Wil jij meer weten over onder andere de link tussen muziek en het brein? Kom dan naar het Brein College met prof. dr. Erik Scherder op 15 oktober in Ede!