Passende zorg in de wijkverpleging: ‘Denk niet voor de cliënt’

Wijkverpleegkundige en onderzoeker Benjamin Wendt werkte de afgelopen jaren mee aan het RENEW-project. Binnen dit project wordt onderzocht waar de kansen liggen voor passende zorg in de wijkverpleging. Wat blijkt? Kansen genoeg!

Het project komt voort uit de Beter Laten lijst en heeft inmiddels meerdere resultaten opgeleverd. Deze resultaten legt Wendt samen met Marieke Sengers uitgebreid toe op het congres Passende zorg door verpleegkundigen & verzorgenden op 3 december in Ede.

Heb jij zelf als wijkverpleegkundige vaak te maken gehad met passende zorg?

‘Passende zorg is geen nieuw concept, zeker niet binnen de verpleegkunde. Het gaat nog steeds over het wel of niet toepassen van richtlijnen en samen beslissen. Ik werk nog steeds af en toe in de wijk maar minder dan vroeger. In die tijd vroeg ik mijzelf best vaak af: wat voegt deze handeling nou toe? Bijvoorbeeld het spoelen van de blaas in de ochtend en avond ter voorkoming van het verstoppen van de katheter. Het kost tijd en moeite dus daar liep ik best vaak tegenaan.’

Hoe is het RENEW-project begonnen?

‘In 2017 is de Beter Laten-lijst tot stand gekomen. Deze lijst bevat adviezen zoals spoel de blaas niet. ZonMw verstrekte subsidies omdat zo’n lijst alleen vaak weinig verandert. We ontwikkelden een vragenlijst voor wijkverpleging over welke handelingen zij wel of niet uitvoeren, gevolgd door groepsinterviews voor meer inzicht in hun werkwijze. Het doel: onnodige of ongepaste zorg verminderen.’

Welke resultaten kwamen hieruit?

‘Veel partijen bemoeien zich met wat de wijkverpleging doet. Dus denk aan mantelzorgers of huisartsen. Terwijl de wijkverpleging uiteindelijk bepaalt welke zorg een cliënt thuis krijgt. Toen zijn we met mensen uit de wijkverpleging een strategie gaan ontwikkelen over welke handelingen in de praktijk teruggedrongen kunnen worden. Maar we keken ook naar de vraag hoe wijkverpleegkundigen het gesprek aangaan met de partijen die invloed uitoefenen op de wijkverpleging.’  

En hoe werkte dit in de praktijk?

‘Het idee was dat een aantal teams uit de wijkverpleging zelf een handeling mochten kiezen vanuit de Beter Laten-lijst om hier ongeveer een half jaar mee aan de slag te gaan. Veel teams kozen toen voor het implementeren van verzorgend wassen. Iets wat in de intramurale zorg al gebeurde, maar in de wijkverpleging bijna niet.

De uitkomst was dat je als wijkverpleegkundige niet voor de cliënt moet denken. In het geval van verzorgend wassen denken we snel: “Dat zou ik zelf ook niet willen” of “Dat vinden mensen toch niks”. Terwijl het in de praktijk laat zien dat als jij je hiervoor openstelt, cliënten vaak verrassend positief kunnen zijn. Voor de wijkverpleegkundigen levert het een forse tijdswinst op en kost het minder energie en moeite.’

Wat levert het nog meer op?

‘De reacties waren behoorlijk positief. We hebben ook gekeken hoeveel tijd een organisatie moet investeren en hoe snel het wat oplevert. Daaruit blijkt dat je de tijdsinvestering er binnen een aantal weken uit hebt. Vanuit hier hebben we het project opgeschaald van 6 naar 30 teams met behulp van het IZA fonds wijkverpleging.’

Wat kunnen bezoekers van jou verwachten op het congres Passende zorg?

‘We gaan sowieso de lessen uit het RENEW-project, zoals hierboven in het kort omschreven, nog verder toelichten. Maar ook voornamelijk hoe je als team hiermee aan de slag kan gaan, met tips over wat wel of niet werkt. We gaan echt meegeven hoe deze manier van passende zorg in de wijkverpleging goed en praktisch werkt.’