'Zeg JA bij dementie': hoe improvisatie het zorgplezier een boost geeft

Omgaan met mensen met dementie is niet altijd even makkelijk. Daar weten improvisatietheatermaker Freya Flach en wijkverpleegkundige Hanneke van de Pol alles van. Het duo ontwikkelde daarom de SPEELS-methode, die zowel mantelzorgers als zorgprofessionals ondersteunt in een persoonsgerichte aanpak.

Van der Pol heeft lange tijd gewerkt als wijk- en kwaliteitsverpleegkundige en Flach als medewerker in de ouderenzorg. Daarnaast hebben beiden passie voor improvisatietheater.

Sinds 2019 brengen zij deze combinatie tot leven met ‘Zeg JA bij dementie’ en de ‘SPEELS-methode’. In december zijn ze ook aanwezig op de Nursing Experience in Den Bosch.

Wat kunnen bezoekers van jullie workshop verwachten?

‘We gaan interactief aan de slag met een workshop waarbij de bezoekers gelijk praktische handvatten krijgen die zij kunnen toepassen in de praktijk.

We zeggen altijd: praktische handvatten, humor en herkenbare voorbeelden geven het zorgplezier weer even een boost.

Verwacht geen PowerPoint of lange monologen maar veel interactie, energie en natuurlijk humor.’

Wat houdt de SPEELS-methode in?

‘De zes letters staan voor communicatietechnieken die wij inzetten als improvisatieacteurs, maar die dus ook ingezet kunnen worden bij de omgang met personen met dementie. Zo staat de P voor “plan niets” en de L voor “luister naar de emotie achter de woorden”.

Elke letter staat daarbij voor een principe. Start met ja is het startpunt. Mensen met dementie horen de hele dag ‘nee’ en worden vaak gecorrigeerd. Door ja als uitgangspunt te nemen, wordt er gekeken naar wat nog wel kan, in plaats van alles wat niet meer lukt.

Bijvoorbeeld bij een mevrouw die scheldend over de gang loopt. Je kunt haar laten stoppen of afleiden. Maar wat als je mevrouw erkent in het gevoel en zegt: “Ja, wat een rotdag hè?” Of misschien even meescheldt?’

Wat is de link tussen dementie en improvisatietheater?

‘Zowel bij de omgang met dementie als improvisatietheater draait het om contact maken met anderen en daarbij openstaan voor het onverwachte. Zo staat de laatste S voor “stralend falen”.

Iemand met dementie maakt wel eens een fout. Denk aan het afvegen van de mond aan het tafelkleed in plaats van het servet. Maar is het echt de moeite waard om te corrigeren als de veiligheid niet in het gedrang komt of kun je iemand in zijn waarde laten?’

Waarom is jullie methode interessant voor zorgmedewerkers?

‘Uiteindelijk levert het tijdwinst en zorgplezier op. Het enige wat tijd kost is de knop omzetten: van nee naar ja.

Het maakt eigenlijk niet uit of je helemaal geen kennis hebt, of juist heel veel. Mensen die werken binnen dementiezorg hebben veel kennis, maar kunnen soms juist behoefte hebben aan de meer praktische uitleg zoals wij het vormgeven in ons boek.

We krijgen ook wel eens te horen dat het helpt bij bijvoorbeeld mensen met autisme. Het gaat puur om communicatietechnieken waar in principe elk mens behoefte aan heeft.’

Bron (deels): Zorgvisie.nl